CANLI FAKTÖRLER
Canlı faktörler denildiğinde o ortamda bulunan doğrudan ve dolaylı olarak pamuk bitkisini olumlu ve olumsuz yönde etkileyen yabancı otlar , hastalıklar, zararlılar ve yararlı organizmalar anlaşılır.
COĞRAFİ ve TOPOĞRAFİK FAKTÖRLER
Bu faktörler içerisinde pamuk tarımı açısından üreticileri ilgilendiren tarla eğimidir.Pamuk sulanarak yetiştirildiği için , toprak eğimi yüzey akışına neden olmayacak eğimde olmalıdır.Aksi taktirde toprağın verimli kısmının yapacağımız sulamalarla kendi elimizle kaybolmasına neden olabiliriz.
TOPRAK FAKTÖRÜ
Yetiştiricilik açısından önemli olan toprak faktörleri , toprağın bünyesi , yapısı , reaksiyonu , tuzluluğu ve toprak organik maddesidir.Toprağın bünyesi , kum ,kil ,mil , silt , tın gibi içerdiği mineral maddelerdir.Bunların bulunma durumuna bağlı olarak değişik toprak bünyeleri oluşturmaktadır.
Toprağın yapısı ise bünyesini oluşturan kum , kil , mil gibi toprak parçacıklarının çeşitli faktörlerin etkisi ile birleşerek kümeler oluşturması sonucu ortaya çıkar.Bu yönden topraklar teksel ya da karışık yapıda olabilirler.Üreticiler toprak yapısını iyileştirici yönde uygulamalar yapmalıdır.Bunlar bilinçli toprak işleme ( uygun zamanda , uygun aletlerle aşırı olmayan toprak işleme ) , sulama , gübreleme ve toprak organik maddesini artırıcı ( münavebe , yeşil gübreleme , ahır gübresi kullanımı ve anız yakmama gibi ) uygulamalardır.Pamuk , toprak isteği bakımından fazla seçici olmamakla birlikte derin profili , organik maddece zengin ve su tutma kapasitesi yüksek topraklarda iyi gelişme gösterir. Pamuk tarımı için reaksiyonu nötr olan (PH=7) topraklar idealdir.Toprak reaksiyonu , topraktaki besin maddelerinin yarayışlılığa üzerinde daha etkili olmaktır.Pamukta optimum PH isteği 6.5 – 7.5 arasıdır.Pamuk tarımı yapılacak toprağın PH’ sı 6.5 altında ise toprak kireç , 8 ‘ in üzerinde ise jips uygulanır. Ticari gübrelerin devamlı kullanılması , gereğinden fazla su erme toprak tuzlanmasına neden olabilir.Tuzlanma bitki yetiştiricilini olumsuz etkiler. Toprak organik maddesi , toprak verimliliğinin en önemli göstergesidir.Pamuk tarımı için mikrobiyal ayrışma çok hızlı olmakta , bu hızlı ayrışma nedeniyle pamuk ekilen topraklar genellikle organik maddece düşük seviyede bulunmaktadır.Bu nedenle pamuk tarımında gübreleme ( yeşil gübreleme , çiftlik gübresi , çöp gübresi , kompost vb. organik maddeler ) önemli bir konudur.Fiğin yeşil gübre olarak toprağa verimesi , toprak organik madde miktarı % 10 – 20 artırabilmektir.
İKLİM FAKTÖRÜ
Kendiliğinden oluşan üretici müdahalesinin mümkün olmadığı faktörlerdir.Pamuk bitkisi , gelişme devrelerinin tamamında düşük sıcaklıklara karşı çok duyarlıdır.Vejetasyon ( ekim – hasat ) süresi uzun olan bir bitki olduğundan en az 180 – 200 günlük bir donsuz periyoda ihtiyaç duyar.Bunun yanı sıra büyüme mevsimi boyunca 4 – 5 ay üniform sıcaklık ister.Stres koşullarından etkilenmeden en iyi gelişmeyi 20 – 32 º C sıcaklıklar arasında yapar.Güneş ışığı , pamuğun erken gelişmesi ve çiçeklenmesi için çok önemlidir.Yetersiz gün ışığı , koza gelişimi ve olgunlaşmayı geciktirir.Yörenin yağış miktarı ve bunun aylara göre dağılımı önemlidir.Pamuk tarımı yağmur koşullarında yapılacaksa yıllık yağışın o bölgede en az 500 mm‘nin üzerinde olması ve bu yağısın yaklaşık 200 mm’lik kısmının pamuğun gelişme dönemi boyunca düzenli olarak dağılması gerekmektedir.Pamuğun ekiminden hemen sonra düşen aşırı yağışlar toprak yapısına ve toprak organik maddesine bağlı olarak kaymak oluşturarak fide çıkışını olumsuz etkileyebilmektedir.Ani yağış ve aşırı kuraklık değişmeleri pamukta tarak ve koza dökülmesine neden olmaktadır.Rüzgar ise toprak ve bitki üzerinde kurutu etki yapar.Özellikle kozaların açıldığı devrede yağışla birlikte rüzgar pamuğun dökülmesine , kirlenmesine, verim ve kalite kaybına neden olur.